نمایشگاه آثار محمود باجلان اردیبهشت ۱۴۰۲‎‎

معرفی محمود باجلان

در آثار برخی از هنرمندان دنیایی وجود دارد که گاهی به نظر خیالی و گاهی پر از تناقضات، گاهی خاموش و ترسناک است. این دوگانگی از نظر مخاطبان می‌تواند کمی ترسناک و عجیب باشد اما این دقیقا همان چیزی است که آثار این هنرمندان را خاص می‌کند. با نگاهی به برخی از این آثار این چنینی، می‌توان به درک هنرمند از مفهوم معاصریت و درک او از دغدغه‌های روزمره انسان امروزی پی برد. استاد محمود باجلان توانسته به خوبی با استفاده از عناصر نوستالژیک و موضوعات آشنا، این دغدغه‌ها را به تصویر بکشد. ایشان یکی از ارزشمندترین هنرمندان کشورمان هستند که از سال فعالیت خود تا به امروز آثار منحصر به فرد و جذابی را خلق کرده‌اند که توجه هر مخاطبی را به خود جلب می‌کند. در این مقاله تصمیم داریم تا به معرفی این استاد و آثار ارزشمندشان بپردازیم پس با ما همراه باشید.

آشنایی با استاد محمود باجلان

محمود باجلان، هنرمند و نقاش بروجردی، در سال ۱۳۴۹ به دنیا آمد. در طول دوران فعالیت هنری‌اش، باجلان به عنوان یک نقاش حرفه‌ای فعال بوده و همچنین به تدریس نیز پرداخته است. باجلان را می‌توان به عنوان یک هنرمند با دغدغه‌های اجتماعی معرفی کرد. در آثار ابتدایی‌اش، او به‌ صورت مستقیم و روشن به بیان مسائل اجتماعی پرداخته است. در لایه‌های زیرین نقاشی‌هایش نیز این دغدغه‌ها به خوبی به چشم می‌خورند. استاد باجلان در طول سال‌های فعالیت هنری‌ خود در نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی زیادی شرکت کرده و در این سال‌ها توانسته جوایز متعددی را در دنیای هنر از آن خود کند. علاوه بر این، او به عنوان مؤسس و عضو انجمن هنرهای تجسمی استان البرز نیز شناخته می‌شود.

هنرمندی با دغدغه‌های زیاد

محمود باجلان یکی از نقاشان ایرانی است که در آثارش به دغدغه‌های اجتماعی پرداخته است. در آثار ابتدایی‌اش به‌صورت مستقیم و روشن، و در آثار متأخرش با به‌ کاربردن تکنیک‌ها و روش‌های گوناگون به بیان و توصیف شرایط جامعه و محیط اجتماعی‌ای که در آن زندگی می‌کند می‌پردازد. مسائل اجتماعی و اهمیت آن‌ها برای وی از زمان کودکی‌اش بوده است. در دوران مدرسه و همچنین در طول جنگ هشت‌ساله، باجلان شاهد بمباران مدرسه‌شان بوده است. در یکی از لحظاتی که او خارج از مدرسه بوده، مدرسه بمباران شده و باجلان هنگام بازگشت به مدرسه، با پیکرهای بی‌جان دوستانش روبه‌رو می‌شود. این تجربه و مواجهه با مرگ، تأثیر زیادی بر روی او داشته و تا به امروز، باجلان به مسائل اجتماعی بسیار حساس است.

خواندن آثار باجلان می‌تواند منجر به تفکر و درک بهتر از مسائل اجتماعی مورد نظر در نقاشی‌هایش شود. در آثار فیگوراتیو محمود باجلان از نمادهای شهری استفاده می‌شود که اغلب در محیط جامعه نقش پررنگی دارند. در این آثار، کاراکترها در فضایی وهم‌انگیز و ارعاب‌آور به تصویر کشیده شده‌اند. مثلاً در مجموعه‌ آثار «عابران پیاده» یا «تهران، میدان آزادی»، با به‌ تصویرکشیدن میدان آزادی یا اتوبوس‌های قدیمی و استفاده از معانی ضمنی و تلویحی این‌ها، مشکلات اجتماعی را مطرح کرده است و به ‌نوعی از فرسودگی و رنج جاری در زندگی افراد سخن گفته است. در مجموعه‌ اخیرش، «وانهادگی»، با کشیدن مجموعه‌ پرتره‌هایی از اقشار مختلف جامعه، ناامیدی و بی‌انگیزگی‌ که بسیاری از افراد با آن روبه‌رو هستند را بیان کرده است. استاد باجلان در این مجموعه با به ‌تصویر کشیدن نگاه‌های ناامیدانه در چشمان سوژه‌های جوان خود و در کنار هم قراردادن آن‌ها، مجموعه‌‌ای به نام «وانهادگی» را در نمایشگاهی انفرادی خود به نمایش گذاشت.

سبک آثار استاد محمود باجلان

محمود باجلان با استفاده از نگاه خلاقانه و نوآورانه خود، همواره مسیر هنری خود را پیموده و در آثارش از ابتکار برخوردار است. او اخیراً به نقاشی طبیعت‌های انتزاعی روی آورده است، اما در این آثار همچنان رگه‌های دغدغه‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد. در نقاشی‌هایش، او از فرم‌های مدرن و آبستره استفاده کرده و این توانایی را دارد که مضمون دل‌خواه خود را از طریق آن به مخاطبان خود منتقل کند. این آثار باعث ایجاد تفکر و درک بهتر از مسائل اجتماعی مورد نظر می‌شوند. باجلان به عنوان یک نقاش، عاشق هنر و زندگی است، اما در آثارش فضایی وهم‌انگیز و یأس‌آلود از قاب‌های زندگی را به تصویر می‌کشد. این تضاد شخصیتی با این وجه از آثارش، باعث شده تا کارها و نقاشی‌های او برای مخاطبان و هنر دوستان به‌ صورت دوچندان مورد توجه قرار بگیرند.

فضای آثار محمود باجلان

در کلیت آثار محمود باجلان، تلاش هنرمند و ادراک زیبایی ‌شناسانه او برای بیان برخی مفاهیم و دغدغه‌های انسان معاصر به خوبی به چشم می‌خورد. خواندن این آثار، مانند هر اثر دیگری، می‌تواند باعث تجسم دغدغه‌های هنرمند بر بوم نقاشی شود و یا مخاطب را به حوزه اندیشه و خوانش متفکرانه آثار وارد کند. با درک مناسب و رویکرد دغدغه ‌مند، باجلان توانسته است مخاطب را با تحولات و مسائل دوران خود آشنا کند و به این ترتیب، از رازهای موفقیت هنرمندان بهره‌مند شود. به عقیده میشل فوکو، ما تنها آن چیزی را می‌توانیم بفهمیم که ساختار فکری یک عصر به ما اجازه فکر کردن درباره آن را می‌دهد. بدین ترتیب، درک صحیح باجلان از تاثیرات فکری و دیگر تحولات دوران خود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به او این امکان را می‌دهد که هنر خود را با بلندی و روشنی بیان کند.

نقد فرشید پارسی‌کیا درباره آثار استاد باجلان

فرشید پارسی کیا نقد مهمی درباره آثار استاد محمود باجلان داشته است و توانسته به خوبی فضای اثر استاد را توصیف کرده و دوگانگی که شاید برای مخاطبان کمی عجیب به نظر برسد را به وضوح توضیح دهد. نقد فرشید پارسی کیا درباره آثار استاد باجلان کمی طولانی است اما در زیر قسمتی از نقد ایشان را برای شما آورده ایم:

در مجموعه «عابران پیاده»، باجلان مخاطب را در موقعیتی دوگانه قرار می‌دهد. در یکی از تابلوها، دختری در گوش دختر دیگری انگار چیزی را زمزمه می‌کند. در تابلوی دیگر، پسری دود سیگارش را به صورت دختری فوت می‌کند. در یک تابلوی دیگر، مردی روزنامه شعله‌وری در دست دارد و دود آن را به صورت زنی فوت می‌کند. دود آرام‌بخشی که در ابتدای مواجهه گیج کننده است؛ پیامی شیطنت‌آمیز و متعارض یا نجوایی عاشقانه؟ وقتی به شکل لباس‌ها و رفتار چهره افراد درون آثار می‌نگریم، تمامی اتفاقات اواخر دهه هشتاد در ذهن ما زنده می‌شود و به‌ یکباره اثر معنایی دیگر پیدا می‌کند.